KISWAHILI Marking scheme - Form 2 End of Term 1 2019 Examinations

UFAHAMU
1. Pornographia/hatari za pornographia
2. - Kuimarika kwa vyombo vya teknonolojia ya habari na maasiliano.
  - Makundi mbalimbali ya watu wanaobuni na kutengeneza kazi hii.
  - Kutosheleza ashiki (zozote 2 x 1 = 2)
3. Huwiga/huiga wanayoyaona na kuyasikia.
4. - Picha za matusi hudumishwa katika kumbukumbu zao
  - Kuibuka ishara na lugha inayohusiana na ngano.
  - Huandamana na maovu mengine.
  - Huzifanya nishai na hisia za watu kuwa butu (zozote 4 x 1 = 4)
5. - Kuongeza ufahamu wa umma kuhusu uovu wapicha hizi
  - Watu wazima huwajibika kuwalinda na kuwahimiza vijana wale wenye midahalishi kutowaruhusu vijana kutazama uchafu
  - Sheria izuie utengenezaji wa uozo huo
  - Kuchukua hataua kali dhidi ya wanaoivunja (zozote 4 x 1 = 4)
6. 1. Uchu- kutamanisana
  2. Wasijipweteke – washughulike/wamakinike
  3. Kula butu – kukosa hisia/pungukiwa na hisia
MATUMIZI YA LUGHA
1. 1. Sauti ni kipashio cha kimsingi katika uundaji wa neno Au Ni mlio unaotokea kutokana na mgusano au kukaribiana kwa alama za kutamkia (1 x 1 = 1)
  2. Nazali
    Hutamkiwa ufizini
    Ghuna (1 x 2 = 2)
2. 1. Silabi wazi ni silabi ambayo huishia kwa vokali k.m ka-la-mu
  2. Silabi funge – silabi iishiayo kwa konsonanti k.m muk-ta-dha (1 x 2 = 2)
3. Onyesha mofimu katika neno lifuatalo;
  A - na - tu - pik - I - a
  nafsi wakati kitendwa mzizi kauli kiishio (¹/₂ x 6 = 3)
4. Aina za nomino sentensini
  Juma – nomino ya pekee
  Mtoto- nomino ya kawaida
  Maji – nomino ya wingi
  Baraka - nomino ya dhahania (1 x 4 = 4)
5. 1. Zile za kujengea hazijaletwa
  2. Mshale wake ulifungwa kwa unyowa weusi (2 x 2 = 4)
6. Hali ya ukubwa wingi
  - Majia haya yanafaa zaidi kuliko yote (1 x 2 = 2)
7. Kuyakinisha
  1. Nilisikia kuwa alichapwa na kuumizwa
  2. Angetoka mapema angemsaidi (2 x 2 = 4)
8. Taja ngeli za nomino zifuatazo
  1. Maziwa –YA-YA
  2. Chai – I-I
  3. Kibyongo – A-WA (1 x 3 = 3)
9. Maana ya sentensi (tofauti)
  1. bila kubakisha
  2. bila kubagua/kuchagua/kuteua
10. 1. Alasiri ya leo inapendeza – nomino
  2. Alimtembelea jana alasiri – kielezi (1 x 2 = 2)
11. Fungu la maneno lenye maana Fulani lakini maana hiyo si kamili (1 x 2 = 2)
12. Chakula chote kililiwa na wachezaji (1 x 2 = 2)
13. Ng’ombe – nomino
  Mweusi – kivumishi
  Atachijwa – kitenzi
  Leo- kielezi ⁽¹/₂ x 4 = 2)
14. Ritifaa
  - Kubainisha sauti ya nazali k.m ng’ombe
  - Kuonyesha tarakimu ilioachwa ‘92
  - Kuonyesha silabi ilioachwa ‘kate (1 x 2 =2)
15. 1. Ala tuli – ala za kutamkia ambazo hazisogei wakati wa kutamka sauti
  2. Ala sogezi – ala zinazosonga wakati wa kutamka sauti (2 x 2 = 4)
16. Matumiziya ‘ni’
  1. Kielezi cha mahali mfano; shuleni
  2. Kitenzi kishirikishi kipungufu. Mfano; hiki ni kitabu (1 x 2 = 2)
17. 1. Magari yote hutiwa kithibiti mwendo
  2. Amechora na ametuzwa (1 x 2 =2)
18. Methali
  1. Zimwi likujualo halikuli likakwisha
  2. Angeruka juu kipungu hafikilii mbingu (1 x 2 =2)
19. Maana mbili
  - Alipiga kwa niamba ya
  - Alinirushia mpira
  - Alinipiga kwa sababu ya mpira
  - Alitumia mpira kunipiga (1 x 2 =2)
20. Maana ya misemo
  1. Kuvalia miwani – kujifanya huoni, Kulewa
  2. kuzunguka mbuyu - kularushwa /hongo (2 x 2 = 4)
21. Viambishi awali - viambishi ambavyo huangikwa kabla ya mzizi wa neno k.m alicheza, ali- kiambishiawal
  Kiambishi tamati - viambishi vinavyojitokeza baada ya mzizi wa neno k.m tutachezewa - ew-a
ISIMU JAMII
1. Mawasiliano ya simu (2x 1 =2)
2. - Uchanganyi wa ndimi- kwani umelost
  - Lugha isiyo sanifu-mos
  - Sentensi fupi fupi- ukowapi?
  - Matumizi ya takriri- haloohaloo!
  - Hali ya kujibizana
  - Kuna kuuliza maswali
  - Matumizi ya muda mfupi kuepuka gharama
  - Yahusisha pande mbili-anayepigana anayepigiwa (4 x 2 = 8)
FASIHI SIMULIZI
1. Sifa za ngano
  - Huridhishwa kutoka kizazi kimoja hadi kingine
  - Maneno au vifungu vingi hurudiwarudiwa
  - Huwa na nyimbo
  - Wahusika huwa wanyama, ndege au mazimwi ambao huwa na uhusiano wa binadamu
  - Huwa na funzo Fulani
  - Huwa na mianzo maalum
  - Hadhira hushirikishwa
  - Huwa zimejaa chuku (1 x 5 = 5)
2. Sifa za mtambaji bor
  - Kuchangamsha ili kuteka akili za hadhira
  - Kufahamu/kuielewahadhira
  - Ufaraguzi-uwezo wa kuunda upya hadithi
  - Ufahamu wa utamadumi
  - Ucheshi na ukakamavu
  - Kuelewa tabia ya watu (zozote 5)
3. - Kuboresha matamshi ya maneno
  - Kufurahisha
  - Kutofautisha maana ya maneno
  - Kuchangamsha akili
  - Huelimisha (zozote 5
4. - Huelimisha
  - Kuburudisha
  - Kukashifu maovu
  - Kuelekeza
  - Kuhifadhi historiaa
  - Kukuza ubunifu (mwalimu akadirie majibu) (zozote 5)