Kiswahili Paper 3 Questions - Maseno Mock Examinations 2022

MASWALI

SEHEMU A: FASIHI SIMULIZI

1. Lazima
   Soma utungo ufuatao kisha ujibu maswali
   Mabibi na mabwana. Siku hii ya leo nina furaha riboribo. Furaha ghaya. Furaha inayoshinda mwanamke aliyepata salama. Mbona nisiwe na furaha na buraha katika jamii hii iliyotuka ikashinda utukufu wenyewe? Jamii hii yetu imedumu kwa miaka na mikaka. Kisa na maana? Umoja wetu. Mshikamano wetu. Undugu wetu. Muungano wetu. Sote twafahamu fika bila chembe chochote cha walakini kwamba umoja ni nguvu utengano ni udhaifu. Nani asiyejua utu ni ubinadamu? Kwamba kinachotutofautisha na hayawani ni utu? Utu imara na dhabiti usiotikisika wala kusukasuka katika mawimbi na dhoruba za aushi. Hakuna adinasi anayeweza kusimama tisti kama mbuyu akiwa pekee. Asiyejua kifai kwamba jifya moja haliinjiki chungu nani?
   
   1. Tambua kipera hiki cha mazungumzo cha fasihi simulizi. (alama 1)
   2. Huku ukitoa hoja tano, fafanua umuhimu wa kipera. (alama 5)
   3. Bainisha vipengele vya kimtindo vilivyotumiwa kuwasilisha ujumbe. (alama 3)
   4. Unanuia kutumia mbinu ya mahojiano kukusanya habari kuhusu kitanzu hiki.
      Eleza manufaa matano ya kutumia mbinu hii. (alama 5)
   5. Eleza maana ya ngomezi. (alama 1)
   6. Fafanua sifa tano za ngomezi. (alama 5)
2. SEHEMU B: RIWAYA
   A. Matei: Chozi la Heri
   Jibu swali la 2 au la 3
   “Hajui vipi, lakini moyoni ametia nia, na penye nia bila shaka njia hupatikana. Ataanzia hapa kuyabadilisha maisha yake ya dhiki kuwa ya heri.”
   
   1. Eleza muktadha wa dondoo hili (alama 4)
   2. Bainisha vipengele viwili vya kimtindo. (alama 2)
   3. Fafanua sifa sita za mrejelewa. (alama 6)
   4. Kwa kurejelea riwaya ya Chozi la Heri eleza jinsi wahusika wanabadilisha maisha yao ya dhiki kuwa ya heri. (alama 8)
3. “Sijui kama umewahi kujawa na hisia za kukataliwa, ukajihisi kama mkoma aliyesiribwa kinyesi usoni?”
   
   1. Eleza muktadha wa dondoo hili. (alama 4)
   2. Bainisha tamathali mbili za usemi kwenye dondoo hili. (alama 2)
   3. Eleza namna kukataliwa kunajitokeza katika riwaya. (alama 8)
   4. “Mhitaji siku zote ni mtumwa”. Jadili ukweli wa kauli hii ukirejelea riwaya ya Chozi la Heri. (alama 6)
4. SEHEMU C: TAMTHILIA
   P. Kea: Kigogo
   Jibu swali la 4 au la 5
   “… naona watia vyanda kwenye mdomo wa simba – huo ni mchezo hasi.”
   
   1. Eleza muktadha wa dondoo hili. (alama 4)
   2. Fafanua umuhimu wa mbinu ya kimtindo kwenye dondoo hili. (alama 2)
   3. Eleza sifa sita za anayeambiwa maneno haya. (alama 6)
   4. Kwa kurejelea tamthilia onyesha namna kutia vyanda kwenye mdomo wa simba ni mchezo hasi. (alama 8)
5. “Kuishi ni nini kama si kuabiri katika chombo cha usakaji nafsi na majaliwa? Misimu mingine ikatunyeshea fanaka, na siku pia zikaja za kiangazi cha kadhia, chombo chenye rubani imara huhimili vishindo na hasira ya mawimbi makali. Hata hivyo, mwenye woga wa dhoruba hubakia ufukweni asibanduke, asidiriki katu kuionja shubiri na tamu ya mapambano. Ni lazima kama ibada kuisoma bahari na kusonga mbele kwa mpango, kwa kuwa hatuna budi kuishi. Kuishi kwa kutojali ni muhali, kutakuletea ajali, ajali nayo ilivyo haijali, hasara zake zitakuhasiri. Uwe si mtu tena, bali gofu la mtu linaloishi leo kama kwamba ni mwisho wa maisha. Linaloisifia jana bila kufikiria kesho yake. Linasahau kuwa safari ya kesho hupangwa leo, na jana haitarudi tena. Nasema kwa tashtiti, wa kunikosoa asimame!”
   
   1. Changanua vipengele vya kimtindo katika kifungu hiki. (alama 10)
   2. Hali duni ya maisha katika jamii huchangiwa pakubwa na viongozi. Jadili kauli hii ukirejelea tamthilia ya Kigogo. (alama 10)
6. SEHEMU D: USHAIRI
   Jibu swali la 6 au la 7
   Soma shairi lifuatalo kisha ujibu maswali
   Kindumbwendumbwe cha kandanda
   Ndio mwanzo kasi kimeshika
   Na vumbi kutifuliwa
   Safu ya ushambulizi naona
   Imeanza makali kukosa
   Nalo shinikizo kuelemea upande mmoja
   Kila mtu anashangilia
   Maana
   Hata mvua inyeshapo
   Mkondo wa maji hupenya palipo dhaifu.
   Ni kipindi cha lala salama
   Na si ishara nzuri kwa waliolemewa
   Chenga wanapigwa na kanzu kuvishwa
   Na washangiliaji maelfu
   Sauti wakipaaza na kelele kupiga
   Ni kilele cha wendawazimu
   Wa binadamu kujidhiki na jasho kumwaga
   Kwa kuufukuzia upepo alioutia mateka
   Kwa ngome kuujengea.
   Upande mmoja umenywea
   Na kutegemewa kurambishwa
   Ila nitazamapo kwa tuo
   Naona walinda ngome
   Misuli yao bado imara
   Miguu yao bado haijawasaliti
   Mbinu zao bado hazijapata kutu
   Nguvu zao bado hazijanywea
   Hawawezi kushambulia kwa makali
   Lakini ngome yao bado ni tisti.
   “Endeleeni kuimarisha ngome
   Na yao mikwaju kuzuia
   Kipindi cha majeruhi bado kiko mbali
   Wala hiki sidhani kitalala salama
   Karibuni nao wataanza kunywea
   Na tamaa kukata kwa bao kukosa.”
   Nani asiyejua binadamu aliyetamauka
   Dhaifu alivyo kwa tumaini kukosa?
   Nani asiyejua kuwa bao
   Kimiani haliingii pasi ngome kusalitika?
   Tangu lini mechi kushindwa
   Kwa wingi wa mashambulizi?
   Hata ngome imara ni ushindi tosha!
   Najua watasema, “msikize huyo mwendawazimu
   Na kauli zake za kiwendawazimu.”
   Kwangu lililo muhimu ni kusikilizwa
   Maana maisha yenyewe ni wendawazimu.
   Kuna urazini gani kuifukuzilia pumzi
   Kama mtoto mdogo aliyepagawa?
   Kuna urazini gani kurushiana makonde lingoni
   Jasho kumwaga na damu kutoana?
   Na mtu asiye hasimu yako
   Kwa kusingizio cha burudani?
   Kuna urazini gani kujilimbikizia mali
   Ilhali mchapa kazi ananyongwa na njaa?
   Wendawazimu wangu daima unanituma
   Shindano la miereka kushabikia
   Uhayawani huo kushangilia kwa vicheko
   Maana
   Maisha na uhayawani
   Ni kama theluji na barafu
   Kwangu mimi mzaliwa wa hapa jangwani.
   (T. Arege)
   
   1. Maisha ni wendawazimu na uhayawani. Thibitisha kwa kutoa hoja tano kwenye shairi. (alama 5)
   2. Fafanua mbinu tatu ambazo mshairi ametumia kuwasilisha ujumbe katika shairi hili. (alama 3)
   3. Eleza muundo wa shairi hili. (alama 4)
   4. Bainisha aina mbili za urudiaji katika shairi hili. (alama 2)
   5. Eleza toni ya shairi hili. (alama 2)
   6. Bainisha nafsineni katika shairi hili. (alama 2)
   7. Huku ukitoa mifano, eleza mbinu mbili ambazo mshairi ametumia kutosheleza mahitaji ya kiarudhi katika ubeti wa tano. (alama 2)
7. Soma shairi lifuatalo kisha ujibu maswali
   Ujana wa kisasa!
   Mtu akiwa kijana, hudhania hazeeki
   Mzee akimuona, kwake ni kama kisiki
   Anafikiri ujana, daima haufutiki
   Fahamu kamwe hubaki, humo ndani ya ujana
   Ukimuona kijana, apita hatikisiki
   Mzee wakipishana, amuona kama dhiki
   Utadhania hapana, uzee haumfiki
   Fahamu kamwe hubaki, humo ndani ya ujana
   Kuringia uvulana, ukaona iliki
   Na kusahahu kijana, uzee haukingiki
   Kwa kweli hiyo ni lana, nakwambia Ludoviki
   Fahamu kwamwe hubaki, humo ndani ya ujana
   Huo wako usichana, ukiitwa huitiki
   Unapoitwa kwa jina, na mzee mamluki
   Wamuona ni kichana, hata nywele hazisuki
   Fahamu kamwe hubaki, humo ndani ya ujana
   Umbo ulivyojazana, usiseme ni bureki
   Nyama hazitakunjana, na ngoziyo sio feki
   Wala haitavutana, mfano wa pulastiki
   Fahamu kamwe hubaki, humo ndani ya ujana
   Si vyema kumtukana, mzee kwa chukichuki
   Akipita wamguna, useme hahesabiki
   Wewe ni mtu wa jana, hata ukungwi huoki
   Fahamu kamwe hubaki, humo ndani ya ujana
   Walituambia sana, ujana haushikiki
   Si mwida hutauona, usambe hauponyoki
   Ukiponyoka ni shina, uzee umediriki
   Fahamu kamwe hubaki, humo ndani ya ujana
   Sifurahi kuoana, ujana ukawa tiki
   Kuna mambo mengi sana, hupitia halaiki
   Amina Rabbi Amina, na Mola akubariki
   Fahamu kamwe hubaki, humo ndani ya ujana
   (Ludovick Mbogholi)
   
   1. Fafanua kwa kutoa hoja tano mtazamo wa nafsineni kuhusu ujana wa kisasa kwa mujibu wa shairi hili. (alama 5)
   2. Fafanua dhamira ya mtunzi wa shairi hili. (alama 2)
   3. Eleza aina tatu za taswira zinazojitokeza katika shairi hili. (alama 3)
   4. Bainisha aina tatu za urudiaji zilizotumiwa kwenye shairi hili. (alama 3)
   5. Tambua nafsineni katika shairi hili. (alama 1)
   6. Eleza umuhimu wa mbinu mbili ambazo mshairi ametumia kutosheleza mahitaji ya kiarudhi katika ubeti wa tano. (alama 2)
   7. Eleza toni ya shairi hili. (alama 2)
   8. Andika ubeti wa saba katika lugha nathari. (alama 2)
8. SEHEMU E: HADITHI FUPI
   A. Chokocho na D. Kayanda (Wah.): Tumbo Lisiloshinba na Hadithi Nyingine
   A. Chokocho: Tulipokutana Tena
   “Ingawa mimi nilikuwa kitoto cha miaka mitano, nilihisi siku ile ilikuwa mbaya kwangu.
   Siku tofauti kabisa katika maisha yangu.”
   
   1. Eleza muktadha wa dondoo hili. (alama 4)
   2. Fafanua umuhimu wa mzungumzaji katika kuijenga hadithi hii. (alama 5)
   3. Eleza namna mbinu ya kinaya inajitokeza katika hadithi ya Shibe Inatumaliza. (alama 5)
   4. Hadithi, Mtihani wa Maisha inahimiza uwajibikaji. Jadili. (alama 6)